By uzyskać kredyt, trzeba spełnić kilka warunków. Jedną z podstaw jest uzyskanie odpowiednio wysokiej liczby punktów w scoringu kredytowym. Dzieje się tak, ponieważ na tej podstawie kredytodawca ocenia wiarygodność potencjalnego klienta i jego zdolność do dokonania terminowej spłaty zobowiązania. Jak jednak działa scoring kredytowy i w jaki sposób można go poprawić?
Jak działa scoring kredytowy?
Scoring jest używany po to by szybko i precyzyjnie określić ryzyko związane z udzieleniem kredytu lub pożyczki. Ze scoringu kredytowego korzystają zwłaszcza banki, które są do tego zobligowane przez KNF. Jednakże z tej metody oceny wiarygodności potencjalnych klientów korzystają też pozabankowe instytucje pożyczkowe. Do tego celu używa się metod matematycznych i statystycznych, a do obliczeń wykorzystuje się szereg danych opisujących specyfikę danego klienta.
Finalny wynik scoringu kredytowego jest przedstawiany w formie punktowej. Zwykle uzyskać można od 0 do 100 punktów. Im więcej punktów uzyskał dany klient, tym większa szansa na to, że uzyska on akceptację wniosku kredytowego.
Dla banku wysoki scoring kredytowy oznacza przede wszystkim to, że ryzyko nieterminowej spłaty zobowiązania w przypadku danego klienta jest niskie. To zaś zachęca do udzielania finansowania.
Jak się wylicza scoring i co ma na to wpływ?
Wszystkie banki i inni pożyczkodawcy określają scoring kredytowy w swój własny indywidualny sposób. W efekcie ta sama osoba, czy firma może uzyskać inny scoring w dwóch różnych miejscach. Praktyka pokazuje, że w większości przypadków te różnice nie są duże. Z drugiej strony bywa, że mała różnica w scoringu decyduje o tym, czy kredyt zostanie finalnie przyznany.Przy szacowaniu scoringu kredytowego pod uwagę bierze się nawet kilkadziesiąt zmiennych. Dzieli się ja na ilościowe i jakościowe. Te pierwsze można uznać za bardziej obiektywne, gdyż są wyrażane w konkretnych liczbach. Z kolei zmienne jakościowe oznaczają, że banki wystawiają oceny na podstawie wybranych cech klientów. Czynniki uwzględniane w scoringu kredytowym rozróżnia się też na osobiste, majątkowe i zawodowe.
Parametry osobiste
Do tych parametrów zalicza się podstawowe informacje o danej osobie, a zwłaszcza płeć, wiek, stan cywilny oraz wykształcenie. Zasadniczo są to czynniki, które trudno zmienić lub też po prostu nie ma się na nie żadnego wpływu.
Na ogół banki preferują klientów z wyższym wykształceniem. Z kolei płeć i aktualny wiek to czynniki brane pod uwagę chociażby w kontekście czasu pozostałego do osiągnięcia wieku emerytalnego (to ma szczególnie duże znaczenie przy kredytach hipotecznych).
Sytuacja majątkowa
Przy analizie sytuacji majątkowej banki biorą pod uwagę głównie posiadane aktywa i poziom ponoszonych wydatków. Wyższy scoring kredytowy uzyskają zatem osoby majętne, które posiadają nieruchomości, czy znaczne ilości oszczędności. Istotne znaczenie mają tu też średnie miesięczne wydatki oraz liczba osób na utrzymaniu. Zawsze też zweryfikowane zostają wszelkie aktualne zobowiązania finansowe, np. karty, czy linie kredytowe.
W przypadku małżeństw uwaga jest też zwracana na to, czy występuje wspólnota, czy też rozdzielność majątkowa. Przy czym nie ma tu reguły jednoznacznie określającej, które z tych rozwiązań korzystniej wpływa na scoring kredytowy.
Aktywność zawodowa
Podczas ustalania scoringu kredytowego i wydawaniu decyzji kredytowej w ogóle, ogromne znaczenie mają osiągane dochody. Naturalnie im one wyższe, tym wyższa zdolność kredytowa, a więc i większa szansa na przyznanie finansowania. O ile instytucje pozabankowe proponują szybkie pożyczki online na oświadczenie, o tyle w bankach konieczne jest przedstawianie zaświadczeń o dochodach.
Należy zwrócić uwagę, że znaczenie ma nie tylko wysokość osiąganych dochodów, ale też regularność. Banki najprzychylniej patrzą na klientów, których aktywność zawodowa jest oparta o umowę o pracę na czas nieokreślony. W trakcie wyliczania scoringu kredytowego znaczenie ma też wykonywana profesja. Zazwyczaj wyższy scoring osiągają np. lekarze, czy prawnicy.
Scoring bankowy a ocena punktowa BIK i BIG
Kredytodawca do wyliczenia scoringu potrzebuje szeregu danych i informacji. Sporo z nich otrzymuje bezpośrednio od klienta przez wypełnione wnioski i inne dokumenty, takie jak zaświadczenia o dochodach.
Jednakże podstawowym źródłem danych dla scoringu kredytowego jest tzw. ocena punktowa BIK, znana też jako scoring Biura Informacji Kredytowej. Jest to raport podobny do bankowego scoringu kredytowego, który również przyjmuje postać punktową. Różnica polega na tym, że ocena punktowa BIK skupia się na historii kredytowej i nie uwzględnia takich czynników jak stan cywilny czy wykształcenie. Na ocenę BIK wpływa więc głównie to, czy wcześniej zaciągane zobowiązania finansowe były spłacane terminowo.
Poniższa tabela ukazuje statyki dotyczące sytuacji Polaków w scoringu BIK. Została ona utworzona na podstawie danych BIK opublikowanych w 2019 roku.
| Punkty | Ocena | Liczba Polaków | Udział |
| 0-58 | Niska | 1 mln | 8% |
| 59-68 | Umiarkowana | 1,5 mln | 11% |
| 69-73 | Dobra | 1,5 mln | 11% |
| 74-79 | Bardzo dobra | 2,5 mln | 18% |
| 80-100 | Doskonała | 7 mln | 52% |
Mniej więcej co drugi Polak ma więc sytuację w BIK ocenianą, jako „doskonałą”. Mają oni więc duże szanse na uzyskanie każdego rodzaju kredytu, w tym tego hipotecznego. Z drugiej strony niemal 10% Polaków ma niską ocenę punktową w BIK. W praktyce oznacza to niemal zerowe szanse na kredyt w banku, wciąż jednak jest szansa na pożyczki w sektorze pozabankowym.
Ocena punktowa w BIK ma ogromne znaczenie dla banków przy ustalaniu scoringu kredytowego i wydawaniu decyzji o przyznaniu (bądź nie) kredytu. Banki korzystają jednak też i z innych rejestrów, a zwłaszcza danych w BIG, np. w KRD, ERIF oraz InfoMonitor.
Rodzaje scoringu
Sama formuła wyliczania scoringu kredytowego jest tajemnicą. Żaden bank nie udostępnia wzoru matematycznego, którym się posługuje. Zresztą banki cały czas udoskonalają metody szacowania scoringu klientów indywidualnych i firm. Dziś, gdy ilość danych jest coraz większa, a narzędzia analityczne coraz precyzyjniejsze ciągłe doskonalenie algorytmów jest koniecznością.
Warto też mieć świadomość, że banki mogą też analizować nie tylko scoring kredytowy, ale też scoring:
- Behawioralny, który koncertuje się na danych historycznych. Ten model zakłada, że dana osoba będzie spłacać zobowiązanie w ten sam sposób, co w przypadku wcześniejszych kredytów. Scoring kredytowy będzie więc skupiał się zwłaszcza na terminowości dokonywania spłat zobowiązań. Jest to metoda wykonywana głównie w przypadku stałych klientów danego banku.
- Aplikacyjny, tj. taki koncentrujący się na bieżącej sytuacji. W tym przypadku bank zbiera od potencjalnego klienta jak największą ilość informacji. Wtedy to, na tej podstawie ocenia, czy zobowiązanie będzie spłacane w ustalonych terminach. Zazwyczaj z tej metody korzysta się, gdy bank ma do czynienia z zupełnie nowym klientem.
- Fraudowy polegający na tym, by oszacować prawdopodobieństwo tego, czy potencjalny klient może mieć skłonności do dokonywania nadużyć, czy też nawet oszustw finansowych.
Scoringi są wyliczane przez systemy bankowe po tym, jak pracownik banku wprowadzi wszystkie potrzebne dane.
Jak sprawdzić swój scoring kredytowy?
Scoring kredytowy jest wartością szacowaną, a nie obiektywną. Uzyskany wynik zależy tu więc od przyjętych założeń. Nie istnieje więc żaden scoring kredytowy kalkulator, który podawałby w pełni wiarygodne wyniki. Zawsze będzie to pewne przybliżenie.
Często najprościej i najefektywniej jest samemu ocenić swój poziom scoringu kredytowego i szanse na uzyskanie finansowania. Podstawą jest tu uzyskanie raportu z oceną punktową BIK na swój temat. Co 6 miesięcy rzeczony raport można zamówić bez żadnych kosztów. Zamówienia dokonuje się po utworzeniu własnego konta na stronie BIK. Ponadto należy zwrócić uwagę na parametry majątkowe, zawodowe i osobowe analizowane przez banki podczas ustalania scoringu kredytowego.
Przykładowo, jeśli ma się około 80 punktów w ocenie BIK, a do tego stabilną sytuację zawodową połączoną z wysokimi i regularnymi dochodami, to uzyskanie kredytu nie powinno być problemem. Ba, w takiej sytuacji można nawet wynegocjować znacznie obniżenie marży bankowej. De facto kredyty bankowe są przyznawany już przy scoringu wynoszącym mniej więcej 70%, choć wtedy konieczne może być spełnienie dodatkowych kryteriów.
Jak zwiększyć swój scoring kredytowy?
To, czy i w jakiej perspektywie czasowej można poprawić scoring kredytowy, jest kwestią indywidualną. Często już w krótkiej perspektywie można poprawić sytuację o kilka punktów, np. przez reorganizację bieżących zobowiązań finansowych. Gdy jednak ma się bardzo niski scoring, to jego poprawienie do wysokiego poziomu może wymagać sporych zmian.
Wśród sposobów na poprawę scoringu kredytowego wymienia się:
- W przypadku braku historii kredytowej warto taką stworzyć. Najprościej jest dokonać zakupu ratalnego i wszystkich spłat dokonać w terminie. Zostanie to bowiem odnotowane w raporcie BIK.
- Nie składanie wielu wniosków o pożyczki i kredyty jednocześnie. Jeśli bowiem tak się dzieje, to kredytodawca obawia się, że potencjalny klient zaciągnie kilka zobowiązań jednocześnie i będzie miał problem ze spłatą.
- Usunięcie wpisów w BIG, gdy np. w wyniku pomyłki pojawiły się tam informacje niezgodne z prawdą o zadłużeniu.
- Wykupienie ubezpieczeń, np. na życie. To sprawia, że banki w scoringu kredytowym lepiej oceniają tzw. aspekt behawioralny.
- Rozsądniejsze korzystanie z dotychczasowych produktów kredytowych.Przykładowo mniejsze wykorzystanie limitu dostępnego na karcie kredytowej.
- Gdy pracuje się na podstawie b2b, to dobrym pomysłem może okazać się podpisanie umowy o pracę, najlepiej na czas nieokreślony.
- Osiągnięcie „stabilizacji życiowej”. Banki preferują przewidywalnych klientów. Stąd przynajmniej z punktu widzenia sytuacji w scoringu kredytowym lepiej jest rzadko zmieniać pracę, czy miejsce zamieszkania.
Bywa jednak, że na diametralną poprawę oceny punktowej BIK i scoringu kredytowego potrzeba czasu. Tak będzie np. wtedy, gdy ma się w historii kredytowej problematyczne zadłużenie, którego nie spłaciło się na czas. Takowe może rzutować na scoring nawet przez kilka lat.
Czy z niskim scoringiem można otrzymać pożyczkę?
Przyznawanie kredytu w banku, zwłaszcza gdy ma on opiewać na znaczną kwotę, bywa długotrwałym procesem. Procesem, w którym trzeba spełnić szereg kryteriów. Niski scoring jest zaś jednym z kilku czynników, który może prowadzić do odmownej decyzji kredytowej.
Alternatywą mogą okazać się pożyczki pozabankowe. Instytucje pożyczkowe stawiają znacznie łatwiejsze wymagania swoim klientom. Na rynku pozabankowym można też spotkać takie produkty jak np. tzw. pożyczki bez BIG, czy pożyczki bez zdolności kredytowej. Wciąż trzeba spełnić pewne wymagania, jednak nawet przy nie najwyższym scoringu ma się szanse na zdobycie finansowania.
Szukając optymalnej dla siebie pożyczki pozabankowej, dobrze jest sprawdzić kalkulator pożyczek pozabankowych Cashtero. Wskazujemy użytkownikom najkorzystniejsze możliwości finansowania. W naszym kalkulatorze pokazujemy oferty pożyczek z pełnym kosztem, które pochodzą wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.
Praktyczne wnioski
Scoring kredytowy to jedna ze standardowych procedur spotykanych w sektorze bankowym. Najważniejsze informacje na jego temat są następujące:
- Banki szacują scoring kredytowy po to, by określić wiarygodność potencjalnego klienta.
- Scoring kredytowy jest wyrażany w formie punktowej. Im więcej punktów, tym lepiej.
- Ogromny wpływ na scoring kredytowy ma ocena punktowa w BIK. Każdy może raz na 6 miesięcy uzyskać darmowy raport z BIK na swój temat.
- Ta sama osoba może mieć różny scoring kredytowy u poszczególnych kredytodawców.
- Na scoring kredytowy wpływ wywiera kilkadziesiąt czynników. Wśród nich duże znaczenie ma sytuacja zawodowa, majątkowa, dochodowa i wydatkowa.
Ze scoringu korzystają też instytucje pożyczkowe, jednakże używają do tego celu dużo prostszych metod niż banki.
FAQ
Credit scoring co to?
Jest to szacunkowy wyznacznik wiarygodności klienta w oczach banku. Rozróżnia się scoring osoby fizycznej oraz scoring firmy.
Jaki scoring, żeby dostać kredyt bankowy?
Przyjmuje się, że scoring na poziomie ponad 70 punktów pozwala otrzymać kredyt. Najkorzystniejsza sytuacja ma wtedy, gdy scoring kredytowy przekracza wartość 80 punktów.
Co oznacza niski scoring?
Zazwyczaj niski scoring klienta oznacza, że miał on problemy z terminową spłatą zobowiązań kredytowych lub pożyczkowych w ostatnich kilku latach.
Co zrobić, gdy bank nie chce udzielić kredytu?
Należy ustalić, jaki jest powód takiej sytuacji. Wniosek kredytowy może być odrzucony z szeregu przyczyn. Wśród nich pojawia się nie tylko niski scoring, ale też np. błędy we wniosku.
Wniosek odrzucony po scoringu — co robić?
Gdy przyczyną odrzucenia wniosku kredytowego jest niski scoring kredytowy, to można podjąć działania w celu jego poprawy. Jeśli finansowanie jest potrzebne w trybie pilnym, to można zwrócić uwagę na ofertę instytucji pożyczkowych z sektora pozabankowego.
Czy chwilówki mogą wpływać scoring bankowy?
Pożyczki pozabankowe, takie jak tzw. chwilówki mogą wpływać na scoring kredytowy (na podobnych zasadach co kredyty z sektora bankowego). Przy czym kluczowe znaczenie ma to, czy klient dokonał spłaty w terminie.
Czy scoring i zdolność kredytowa są tym samym?
Pojęcia scoringu i zdolności kredytowej pojawiają się podczas wydawania decyzji na temat kredytu lub pożyczki. Zdolność kredytowa oznacza, czy dana osoba będzie w stanie spłacić potencjalne zobowiązanie finansowe w terminie. Tymczasem scoring kredytowy to szerokie pojęcie biorące pod uwagę kilkadziesiąt czynników. Celem scoringu jest ustalenie ogólnej wiarygodności kredytobiorcy.
Ile czasu potrzeba na poprawę scoringu kredytowego?
Jest to kwestia indywidualna. Za zasadę można przyjąć to, że im większej zmiany w scoringu kredytowym chce się dokonać, tym więcej czasu jest na to potrzebne.
Czysty BIK a odmowa kredytu — jak postępować?
W tego typu sytuacji warto spytać banku o powód odrzucenia wniosku kredytowego. Należy przy tym pamiętać, że poza dobrą sytuacją w BIK, banki wymagają spełniania kilku innych kryteriów, by przyznać finansowanie, np. wysokiej zdolności kredytowej. Brak jakiejkolwiek historii kredytowej również może sprawić, że wniosek kredytowy nie uzyska akceptacji.
